Het vijandbeeld
proces

Werken met het vijandbeeldproces

Zodra het voor je duidelijk is dat je met het vijandbeeldproces aan de slag wilt gaan, lijkt het op de andere processen van Geweldloze Communicatie. De eerste stap is bewustwording: beseffen dat je zulke oordelen hebt. De gedachte achter het vijandbeeldproces is dat je een oordeel hebt, wat een uiting van onvervulde behoeften is.

Door het vijandbeeldproces te gebruiken schakel je over naar het evalueren of je behoeften vervuld zijn of niet. Als je het oordeel kunt vertalen naar onvervulde behoeften heb je een verbinding met de kracht van je geest gelegd die, eenmaal gericht op wat er verlangd wordt, ijverig op zoek gaat naar strategieën om je behoeften te vervullen.

Dit is geen analytisch proces. Stel in plaats daarvan de vraag vriendelijk, misschien met een lijst van behoeften voor je, Zoek in een mijmerende gemoedstoestand welke van je behoefte(n) het zou kunnen zijn. Dit is een doorgaans terugkerende procedure waarbij het zelfonderzoek voortdurend herhaald wordt. Bij elk antwoord gebruik je de gevoelsmatige veranderingen als een leidraad om je verder te laten raden naar wat je behoefte kan zijn.

Zelfempathie en stille empathie

Zelfempathie en stille empathie leren gebruiken zijn de centrale componenten van het vijandbeeldproces. Eerst vervul je je behoefte aan empathie door de behoeften(n) te identificeren die je door een oordeel probeert te vervullen. Als je een oordeel over anderen velt, pas je stille empathie toe waarbij je je op de behoeften van de anderen richt door ernaar te raden welke behoeften zij, door hun gedrag dat je veroordeelt, proberen te vervullen. Nogmaals, je hoeft bij het raden niet bij het rechte eind te hebben. Belangrijk is dat je je aandacht op de behoeften richt die hen tot hun gedrag bewogen.

Je bent klaar met dit deel van het proces als je een duidelijke verandering bespeurt in wat je voelt; m.a.w. als je een verandering in energie voelt.

Strategieën om je behoeften te vervullen

Strategieën om je behoeften aan empathie te vervullen houden o.a. in dat je er samen met iemand anders aan werkt.

Degene die je hierbij ondersteunt, kan raden welke van jou behoeften onvervuld zijn, of jullie kunnen samen een rollenspel doen waarbij de ander de rol van jou speelt of andersom. Als je iemand vindt die je kunt vertrouwen en waarmee je kunt werken en niet in je vooroordelen over jezelf en anderen gelooft, zul je meer tevredenheid en ondersteuning voelen. Iemand die genoeg ervaring heeft om de oordelen te horen, maar ze niet als waarheid beschouwt.

Je zou dan bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Ik heb gewoon de indruk dat hij een ongevoelige en onverschillige griezel is.”, zonder de vrees dat je dagen of weken later een versie van deze verklaring hoort, die erop neerkomt dat je het oorspronkelijk zo gezegd hebt.

Het oordeel is het uitgangspunt. Je realiseert je dat dit je innerlijke houding is, maar je verlangt ernaar het te vertalen en je wil bij iemand zijn die dat vertaalproces begrijpt. In zeker zin is het noodzakelijk dat de ander geen belang aan je gedachten hecht.

Rollenspel spelen

Rollenspellen kunnen ook in een later stadium van het proces gebruikt worden. Zodra je de behoefte die je probeert te vervullen achter je oordeel hebt kunnen identificeren en je je ook verbonden hebt met de behoeften van de ander, wil je misschien rollenspellen gebruiken als een manier om gesprekken te oefenen – die je met anderen wilt voeren,

Zodra je weer aan een rollenspel begint kan je ervaring opdoen om gesprekken te voeren zoals jij die graag zou willen. Als je twee mensen hebt om mee te oefenen kan je – als je je daarmee meer op je gemak voelt – aanvankelijk de rol van waarnemer spelen. Je zou zelfs het draaiboek kunnen maken van wat je de ander zou willen laten zeggen.

Daarnaast zou je je spelpartner het script kunnen geven waarin je aangeeft waar je de meeste angst voor hebt om vervolgens je reacties te oefenen. Dit geeft je ook de kans te oefenen met zelfempathie in het moment, omdat je waarschijnlijk geprikkeld wordt als je luistert naar waar je het meest bang voor bent.

De rollenspel scenario’s

De rollen die je kiest om in rollenspelscenario’s te spelen vervullen meestal verschillende behoeften.

Als je de rol van de ander speelt, krijg je waarschijnlijk meer inzicht en zelfs compassie met de behoeften die hem of haar tot die actie aanzette. Dit is vooral zo als de ander, die de rol van jou speelt, je voortdurend zijn vermoedens over de gevoelens en behoeften van je personage weergeeft.

Als je jezelf speelt, terwijl de ander zijn vermoedens over je gevoelens en behoeften weergeeft, wordt waarschijnlijk je behoefte aan empathie vervuld. Als je jezelf speelt en je metgezel speelt de ander zoals je denkt dat deze zou handelen, dan krijg je ervaring in het reageren op uitingen die je het meest vreest en kom je tegemoet aan je behoefte aan vertrouwen en je vermogen om te reageren zoals je het zou willen.

Als je begrijpt wat je nodig hebt, kan je kiezen welk rollenspelscenario jou het best ondersteunt.