gemiddelde leestijd ca. 9 min.
Een andere kijk op pestgedrag; de dader begrijpen
De typische emotionele signalen leren herkennen en begrijpen waarom mensen anderen pesten.
Met Geweldloze Communicatie pestgedrag voorkomen
Het verband tussen vaardig zijn in Geweldloze Communicatie en pesten is, dat Geweldloze Communicatie op een unieke manier kan helpen bij de wortel van het pestgedrag van mensen – jong en oud – te komen om zowel slachtoffers als daders te ondersteunen bij het leren genezen en groeien.
Pesten is zowel een reëel fenomeen als een woord dat als eenzijdige interpretatie kan worden gebruikt.
Een van de vier onderscheidingen binnen Geweldloze Communicatie – waarnemen – spoort aan om duidelijk te zijn over wat waarneembaar is, in tegenstelling tot een evaluatie, oordeel, interpretatie of een verhaal.
Sommige mensen gebruiken de term pesten om te verwijzen naar gedrag wat als onprettig ervaren wordt. Maar toch is het ernstiger en meer dan onprettig, vooral op scholen maar ook binnen relaties en op werkplekken.
Ook al zeggen sommigen dat pesten niet iets waarneembaars is, er zijn wel degelijk waarneembare gedragingen die als pesten beschouwd kunnen worden. Omwille van dit artikel wordt pesten op de volgende wijze gedefinieerd:
Wanneer het woord ‘pesten’ gebruikt wordt, verwijst het naar een herhaalde en systematische poging – vaak in het bijzijn van anderen – om te bedreigen, te intimideren of te vernederen door iemand met meer macht of privileges, naar iemand met minder macht of privileges.
Geweldloos communiceren is een krachtige vaardigheid aanvullend op alle andere methoden om op een medelevende en effectieve manier om te gaan met pesten.
Begrijpen waarom mensen anderen pesten
In de eerste plaats is het belangrijk om te begrijpen waarom mensen anderen pesten.
Mensen – jong of oud – missen vaak de vaardigheden om moeilijke emoties of gevoelens te verwerken. Met name kinderen, vooral als ze in een thuis wonen waar veel verdriet heerst.
Veel mensen – vooral jongeren – weten niet wat ze met onprettige gevoelens moeten doen en verbergen ze of gaan ze zelfs uit de weg. Het is alsof ze een holle ruimte in hun borst hebben en elke keer wanneer ze een onprettig gevoel ‘inslikken’ zuigen ze het op en stoppen het in die ruimte. Hoe meer onprettige gevoelens eraan toegevoegd worden, hoe minder er verwerkt wordt wat er al inzit en hoe meer druk hierdoor ontstaat.
Dit is het moment waarop ze naar anderen uithalen of pestgedrag vertonen omdat ze overweldigd worden door hun gevoelens van het moment, evenals alle onverwerkte gevoelens uit het verleden. Het onderstaande voorbeeld van een schoolvergadering zorgde voor begrip bij een geval van pestgedrag met levensveranderende gevolgen voor alle deelnemers.
Achter intimiderende boodschappen gaan gewoon mensen schuil die een beroep op ons doen hun behoeften te vervullen.
Tijdens een schoolbijeenkomst over pesten
… beschreef een jongen zijn verdriet, het isolement en de impact op het gevoel van eigenwaarde die te lijden hadden als gevolg van het pestgedrag van anderen. De schoolleider riep met opzet niet degene op die het kwetsende gedrag vertoonde maar liet hem in plaats daarvan in de relatieve anonimiteit van de toehoorders zitten zodat hij de impact van de woorden – die zijn acties omschreven – volledig kon opnemen.
Het duurde niet lang of de ‘pestkop’ stak zijn hand op en kreeg gelegenheid om voor de aanwezigen zijn verhaal te vertellen. Nadat hij de impact van zijn acties had gehoord, kon hij rouwen en zich oprecht in het bijzijn van zijn leeftijdgenoten verontschuldigen.
Terwijl de schoolleider hem vragen stelde om proberen te begrijpen wat hem tot zo’n gedrag dreef, beschreef hij dat hij zelf ook veel pijn leed: “Vorige maand verloor ik mijn beste vriend en ik heb thuis niemand die naar me luistert.”
Dit niveau van kwetsbaarheid ontroerde de aanwezigen en stelde hen in staat de pijn achter het pestgedrag te horen, een sleutel tot het begrijpen waarom mensen anderen pesten. Als gevolg daarvan reikten ze na de bijeenkomst beide leerlingen, die hadden gesproken, de hand. Het herstel van hun relatie begon meteen. De medewerkers, leerkrachten samen met de ouders maakten een plan om situaties aan te pakken – voordat ze escaleerden – en boden tegelijk meer emotionele steun op school.
Tekenen van emotionele stress bij kinderen en volwassenen
Net als in het voorbeeld van de schoolvergadering kan pesten – of mobbing op het werk – worden voorkomen door de vroege tekenen van emotionele stress bij kinderen en volwassenen te herkennen voordat pestgedrag vertoond wordt of voordat er toenemende pijn wordt veroorzaakt.
Dit artikel richt zich op degenen die pestgedrag vertonen. Het is echter belangrijk in gedachten te houden dat degenen die aan de ontvangende kant staan eveneens lijden! Zowel degene – in dit geval de scholier – die gepest werd als degene die pest, verkeren in emotionele pijn!
Enkele typische signalen van emotionele stress:
- Verminderde eetlust, andere veranderingen in eetgewoonten
- Hoofdpijn
- Nieuw of herhaald bedplassen
- Nachtmerries
- Slaapstoornissen
- Maagklachten of vage onderbuik klachten.
Door van tevoren de tekenen van emotionele stress te herkennen kan, waar nodig, ondersteuning geboden worden voordat het escaleert. Een vervolg op deze ondersteuning omvat vaak een of meer gefaciliteerde gesprekken om een wederzijds ondersteunende situatie voor alle betrokken partijen tot stand te brengen.
Het doel is om kinderen en jongeren in emotionele nood te helpen steun te krijgen voordat er pestgedrag plaatsvindt! Maar als er eenmaal iets is gebeurd hebben deze jongeren nog steeds aandacht, zorg, inzet en steun nodig.
Geweldloze Communicatie kan kinderen juist helpen om niet naar elkaar uit te halen maar in plaats daarvan steun te gaan zoeken. Dit is het beste voor hen en alle anderen; niet louter uit angst of vrees voor straf.
Wanneer kinderen en jongeren training krijgen
Met Geweldloze Communicatie leren ze betere strategieën voor zelfzorg en zijn daardoor veerkrachtiger en beter in staat om ondersteuning te vragen.
In dit artikel wordt uitvoerig beschreven hoe jonge kinderen en jongeren leren conflicten zelf op te lossen door de spelregels van mediation te leren gebruiken
Stel, kinderen of jongeren staan aan de ontvangende kant van pesten. Als ze aan een Geweldloze Communicatie training hebben deelgenomen beschikken ze over meer gereedschappen en zodoende over meer mogelijkheden om zichtzelf te helpen. Waaronder:
- Toepassen van zelfempathie en stille empathie.
- Actief aan de slag gaan met gevoelens van schaamte en zelfverwijt.
- Weten hoe ze contact kunnen opnemen met volwassenen voor ondersteuning.
- Het vermogen om vriendschap te sluiten met de pestkop en hun verstandhouding omkeren.
- De cirkel van wraak en vergelding doorbreken door op empathie en oprechtheid gebaseerde verbondenheid!
Gekwetste mensen kwetsen immers anderen. Als kinderen en jongeren, die gepest worden, in staat zijn om vanuit mededogen contact te maken met diegene die uithaalt, kan die ander heel vaak een verandering bespeuren en zijn gedrag veranderen. Dit is afhankelijk van het zinsverband maar het is precies het soort resultaat waar Geweldloze Communicatie vaardigheden in uitblinken.
Ik wil begrijpen wat je werkelijk nodig hebt.
Een handleiding over Geweldloze Communicatie voor volwassenen met kinderen.
Doelstelling van dit boek: Kinderen leren om oprecht te uiten wat er in hen leeft en om empathisch te luisteren naar wat er in de ander leeft. Dit leidt weg van veroordelingen, naar meer begrip voor de ander en vermindert pesten en pestgedrag.
Marshall Rosenberg over pesten en Geweldloze Communicatie
Marshall Rosenberg herinnerde eraan dat pesterijen eigenlijk tragische uitingen zijn van onvervulde behoeften.
Wat betekent dat?
Iemand die gelukkig, tevreden of voldaan is neemt niet deel aan gedrag dat geassocieerd wordt met pesten.
Wanneer iemand iets doet dat als pesten beschouwd wordt – andere intimideren, bedreigen, dwingen, vernederen of schade toebrengen – kan men ervan uitgaan dat hij of zij een of andere vorm van emotionele pijn heeft.
Dus wat te doen?
Als Geweldloze Communicatie vaardigheden gebruikt worden bij pesten, zou het eerste zijn wat men kan doen zich niet te laten verleiden de ‘pestkop’ te ontmenselijken of te kleineren. Men ziet enkel iemand met pijn die uithaalt naar anderen.
Als fysiek of emotioneel geweld gebruikt wordt, is het wellicht nodig om in te grijpen om het fysieke en emotionele welzijn te waarborgen, waarbij er ‘macht-over’ gebruikt wordt om het leven te beschermen in plaats van te straffen. Het slachtoffer dat aan de ontvangende kant van dergelijke gedrag staat ontvangt compassie.
Het dient iedereen als er ook empathie en compassie getoond wordt voor diegene die pest!
Betekent empathie of mededogen tonen dat je het gedrag verontschuldigt, rechtvaardigt of dat je het gedrag goedkeurt!
Nee!
Maar als Geweldloze Communicatie ingezet wordt bij het omgaan met pesten om de diepere behoeften die aan dit gedrag ten grondslag liggen te begrijpen, kan diegene geholpen worden zijn behoeften te vervullen op een manier die meer in overeenstemming is met de behoeften van de anderen.
Het is daarom nodig heel duidelijk te zijn over herstelrecht in plaats van bestraffende macht te gebruiken. Marshall Rosenberg – de grondlegger van Geweldloze Communicatie – benadrukt dat ouders, leerkrachten en anderen die bestraffend handelen nog steeds rechtvaardigen, zich twee vragen stellen:
- Wat wil je dat de ander doet?
- Wil je weten wat zijn reden is om het te doen?
Als alleen diegene bestraft wordt die anderen pijn doet, gaat men ervan uit dat alle omstandigheden bekend zijn en dat het aan hen is om te beoordelen wie ‘gelijk’ en wie ‘ongelijk’ heeft en daarom wie het ‘verdient’ om gestraft te worden.
Wat nog belangrijker is, door enkel te vertrouwen op bestraffen wordt de energiestroom van de ander onderbroken om te willen leren en te willen veranderen. Dit komt omdat iemand die vastzit in een omgeving van schuld, schaamte, boosheid of somberheid bij het vooruitzicht op verdere bestraffing niet gemakkelijk overstapt op een levensbegroetende manier van handelen.
Geweldloze Communicatie helpt mensen wederkerig meer tevredenstellende manieren te vinden behoeften te vervullen.
Harald Borjans
Mens en Communicatie
Hoe kan je Geweldloze Communicatie inzetten om meer wederkerig tevredenstellende manieren te vinden behoeften te vervullen.? Eigenlijk, heel eenvoudig! Het leerproces is de weg …
Het leertraject kan je meteen starten door je aan te melden voor een gratis online leertraject, waarbij inspiratie en leerplezier voorop staan.
Mens en Communicatie boeken over Geweldloze Communicatie
Mens en Communicatie is in Nederland en Vlaanderen de grootste uitgever van boeken en een belangrijke voorvechter van Geweldloze Communicatie op veel gebieden.
We begrijpen dat er geen eenvoudige algehele oplossing bestaat voor pesten.
Bewindvoerders, ouders en leerkrachten hebben allemaal ondersteuning nodig om herstelsystemen te creëren in plaats van hun toevlucht te nemen tot louter bestraffende maatregelen.
En ze hebben ook ondersteuning nodig bij het omgaan met hun eigen moeilijke emoties, zodat ze een grotere steun kunnen zijn voor kinderen die het moeilijk hebben. Uiteraard komt pestgedrag voor in veel omgevingen waaronder het onderwijs, binnen persoonlijke relaties en werkplekomgevingen. In al deze situaties zijn de principes van Geweldloze Communicatie toepasbaar.
Geweldloze Communicatie is wereldwijd bekend en heeft bewezen een beproefde methode te zijn voor:
- Het creëren van uitzonderlijke persoonlijke en professionele relaties.
- Medelevend begrip bieden aan anderen en weten wanneer en hoe je er zelf om kan vragen,
- Bij het voorkomen en oplossen van misverstanden en conflicten
- Bij het uiten van de eigen waarheid op een manier die duidelijk en krachtig is en die eerder tot harmonie dan tot conflict leidt,
- Bij het creëren van wederzijds begrip zonder dwang,
Met de boeken van Mens en Communicatie over Geweldloze Communicatie kan je de vaardigheden van Geweldloze Communicatie ontwikkelen om pesten op school, thuis, op het werk en bij andere situaties aan te pakken.
Bijgevolg kun je de tendens naar pesten ombuigen en een samenleving creëren die vriendelijk, menselijker en veerkrachtiger is.