gemiddelde leestijd ca. 7 min.
Reageren op haatspraak
Wanneer je met Geweldloze Communicatie op haatzaaien reageert, kan je drie afzonderlijke methoden gebruiken: zelfempathie, empathie en oprechtheid,
Reageren op haatspraak met Geweldloze Communicatie
- Verbind je met je eigen gevoelens
- Luister empathisch
- Uit oprecht je bedoelingen. waarnemingen, gevoelens en behoeften
- Blijf stevig verworteld met je eigen waarden
- Nodig uit tot een ander perspectief
- Het geheim: “Een ander zal je eerder horen als hij zich het eerst gehoord voelt.”
- Opmerking: Onthoud dat empathisch begrijpen niet betekent dat je ermee instemt!
Met Geweldloze Communicatie kan je op een manier op haatspraak reageren die je eigen integriteit en de menselijkheid van alle betrokkenen bewaart, inclusief degenen die haatzaaiende taal verspreiden.
‘Haatzaaien’ (‘hatespeech’ of ‘haatspraak’) is de meer populaire term voor wat juridisch wordt omschreven als het ‘aanzetten tot haat’. In de Nederlandse strafwet is het aanzetten tot haat strafbaar. Als je er toch mee in aanraking komt geeft Geweldloze Communicatie je meer opties dan er enkel tegen te vechten, eraan toe te geven of proberen het te negeren.
Wanneer je met Geweldloze Communicatie op haatzaaien reageert, kan je drie afzonderlijke methoden gebruiken: zelfempathie, empathie en oprechtheid, in het kort: empathische aanwezigheid.
Voor de helderheid eerst een korte omschrijving wat empathie is uit zicht van Geweldloze Communicatie.
In de volksmond praten mensen vaak over ‘empathie geven’. Maar technisch gezien ‘geef’ je geen empathie. Wat je geeft is je volledige aanwezigheid, met je hele wezen. Als gevolg hiervan wordt de behoefte van de ander aan empathie en aan diep begrepen worden vervuld. Leren hoe je ‘empathie kan bieden’ – hoe je aanwezig kan zijn met je hele wezen, zodat de ander ervaart dat hij diep begrepen wordt – is een van de essentiële vaardigheden die je met Geweldloze Communicatie leert toepassen.
(Lees hier het hele artikel over het tonen van empathie)
Hoor nooit wat anderen over je denken, je zal langer leven. Hoor dat ze pijn hebben. Hoor niet hun oordeel.
Empathisch luisteren
Empathisch luisteren laat je op een meelevende wijze bij een ander aanwezig zijn. Dit kan betekenen dat je bij iemand aanwezig bent die opnieuw het trauma doorleeft toen hij of zij aan de ontvangende kant van haatzaaiende uitingen stond. Empathisch luisteren stelt je ook in staat om op zo’n manier aanwezig te zijn dat je ook de diepere gevoelens en behoeften van degene hoort die haatdragende taal gebruikt.
Aan de basis van haatzaaiende taal en kritiek liggen echte gevoelens en universele menselijke behoeften. Je kunt het oneens zijn met het taalgebruik en het perspectief, en toch nog steeds compassie hebben voor de angst(en) en de diepere drijfveren die in het hart van iemand leven.
Oprechtheid in de geest van Geweldloze Communicatie
… verwijst naar duidelijke krachtige taal rechtstreeks vanuit het hart, met mededogen. Je bent helder in je bedoelingen, waarnemingen, gevoelens, waarden en behoeften zonder een andere tot zondebok te maken of te ontmenselijken. Sommige mensen noemen dit hartelijke oprechtheid versus rationele oprechtheid – alhoewel voor de duidelijkheid – Geweldloze Communicatie gaat niet over het hoofd versus het hart, maar eerder over hoofd en hart die elkaar aanvullen en samenwerken.
Geweldloze Communicatie stelt je in de gelegenheid te reageren op haatspraak, door stevig verworteld te blijven met je eigen waarden, terwijl je compassie hebt met de menselijke kant van degenen die de wereld heel anders zien dan jij. Dit is de beste kans ze uit te nodigen naar een ander perspectief te willen luisteren.
Wat is haatzaaien en in welk verband staat het met gewelddadige communicatie?
Wat in Geweldloze Communicatie ‘gewelddadige communicatie’ genoemd wordt, staat ook bekend als ‘afstandelijke van het leven verwijderde communicatie’. In workshops en trainingen gebruiken veel trainers hiervoor het begrip ‘Jakhalstaal’ als taalkundige afkorting en als metafoor.
Deze vorm van communicatie is gebaseerd op het bekritiseren, uitschelden, bestempelen van mensen, uiten van beschuldigingen, het vermijden van verantwoordelijkheid, het stellen van eisen aan anderen in plaats van het doen van verzoeken en het rechtvaardigt beloningen en (be)straffen.
Haatdragend taalgebruik is verbale of schriftelijke communicatie die vooringenomenheid of discriminatie jegens een bepaalde groepering uit – of jegens personen vanwege hun lidmaatschap of band met een groep – vaak gebaseerd op religie, geslacht, seksuele geaardheid, etniciteit, nationaliteit en/of ras.
Dus, hoewel niet alle ‘Jakhalstaal’ uit haatdragende taal bestaat – zoals een schuldgevoel – past alles wat als haatzaaiende taal wordt beschouwd in de definitie van Jakhalstaal, die zoals eerder omschreven bekend staat als afstandelijke en van het leven verwijderde communicatie.
Wat is het verschil tussen vrije meningsuiting en haatzaaien?
In Nederland staat het recht op vrijheid van meningsuiting in artikel 7 van de Grondwet. Hoewel er beperkingen zijn op de vrijheid van meningsuiting, omvat dit niet wat als ‘haatdragend taalgebruik’ beschouwd wordt.
Ook al heeft iemand recht om zijn mening te uiten, betekent dat niet dat je het leuk moet vinden of het ermee eens moet zijn. Geweldloze Communicatie zegt evenmin dat je het moet negeren, doen alsof het je niet stoort, of onoprecht aardig moet doen. In feite gaat Geweldloze Communicatie helemaal niet over aardig zijn! Het gaat over oprecht en medelevend zijn.
Vanuit het perspectief Van Geweldloze Communicatie staan je drie brede keuzegebieden ter beschikking wanneer je in aanraking komt met haatspraak:
- Zelfverbondenheid (vooral als je opgewonden of geprikkeld raakt): Je verbindt je met je eigen gevoelens, behoeften, (waarden, dromen, verlangens) en verzoeken. Bijvoorbeeld: “Als ik die man dat woord hoor gebruiken raak ik van streek, omdat ik waarde hecht aan een samenleving waarin iedereen vriendelijk en met respect wordt behandeld! Het raakt me zo diep dat ik dit met een vriend wil bespreken voor empathische ondersteuning!”
- Empathisch luisteren: Door je te verbinden met je eigen gevoel voor medeleven en nieuwsgierigheid. kan je je aandacht vestigen op de gevoelens, waarden, behoeften (dromen, verlangens) en verzoeken van degene die zich zo uit. Bijvoorbeeld: “Ik vraag me af of dat wat hij over vluchtelingen zegt, een teken van vrees is voor zijn eigen welzijn?”)
- Oprecht uiten: je waarnemingen, gevoelens, behoeften en verzoeken uiten met betrekking tot wat je ervaart en hoort; in dit geval haatdragend taalgebruik. Bijvoorbeeld: “Als ik hoor hoe je een hele groep mensen op die manier beschrijft, maak ik me zorgen omdat mijn ervaring met hen heel anders is. Ik vraag me af of je open zou staan om een paar vrienden van mij te willen ontmoeten om zo een andere ervaring op te doen. Zou je daartoe bereid zijn?”)
Geweldloze Communicatie is geen toverstaf
… die je kunt zwaaien of die een succes formule biedt. In plaats daarvan geeft Geweldloze Communicatie je drie gereedschappen op het gebied van zelfexpressie, empathisch luisteren en zelfverblinding.
Een zeer vaardige beoefenaar van Geweldloze Communicatie beweegt zich – mits noodzakelijk – soepel binnen deze drie gebieden.
Met dat vaardigheidsniveau ben je in staat moeilijke gesprekken vol te houden tot je de kant bereikt hebt waar meer wederzijds begrip heerst dan toen je begon. En wederzijds begrip biedt de basis voor het gezamenlijk creëren van tevredenstellende resultaten.
Hoe kun je Geweldloze Communicatie gebruiken om te reageren op haatspraak ? Eigenlijk, heel eenvoudig! Het leerproces is de weg …
Je kunt het leerproces meteen starten door je aan te melden voor een gratis online leertraject, waarbij inspiratie en leerplezier voorop staan.
De gevolgen van haatzaaien
Wat zijn de gevolgen van haatzaaiende uitingen voor ieder van ons, groeperingen en de samenleving?
Wanneer mensen worden blootgesteld aan haatdragende taal over hen of over groeperingen waar ze lid van zijn, is de kans groot dat hun zelfrespect en eigenwaarde worden aangetast. Dit heeft vaak invloed op hun sociaal economisch kansen en draagt bij aan een mentaliteit, die woorden en daden van generatie op generatie zal doorgeven.
Soms kan – na verloop van tijd – het resultaat van het ontvangen van haatdragende taal schaamte, schuldgevoel en neerslachtigheid opwekken.
In andere gevallen kunnen mensen aan de ontvangede kant van haatspraak met geweld of woede reageren. Als zij actie voeren zullen zij hoogstwaarschijnlijk de cyclus van geweld in stand houden.
Wat de cyclus van geweld kan doorbreken, is empathie. Wanneer mensen begripvolle empathische aanwezigheid kunnen ontvangen en wanneer naar hun pijn geluisterd wordt, zijn ze in staat om op een helende manier alles te verwerken en om te rouwen. Empathie en een helend rouwproces zorgen voor een voorwaartse beweging.
Groeperingen – gedragen door hun individuele leden – worden eveneens op verschillende manieren door haatzaaiende uitingen beïnvloedt. Sommige groepen kunnen in een collectieve staat van vrees of voorzichtigheid terechtkomen. Andere groepen wederom – degenen die bijvoorbeeld racisme bestrijden – kunnen daadkracht ervaren of geprikkeld raken.
Een van de grootste gevolgen voor groeperingen – en met name onder of tussen elkaar – zou een verlies van vertrouwen kunnen zijn, wat vervolgens weer zou kunnen leiden tot verminderde mogelijkheden voor samenwerking of het verbeteren van de wereld.
Wanneer haatdragende taal toegestaan of zelfs versterkt wordt, rafelt het weefsel van vertrouwen en saamhorigheid uit elkaar dat de samenleving bijeenhoudt. Een samenleving die haatzaaien toelaat, zal minder verdraagzaam zijn en veiligheid bieden.
De onderliggende oorzaken van haatzaaien zijn talrijk en niet eenvoudig. In plaats van een samenleving die bepaalde woorden verbiedt, zouden we een samenleving kunnen hebben die in de eerste plaats de voorwaarden schept om het soort pijn – die aanleiding geeft tot haatzaaien – minder snel te laten groeien.
Samenvatting
Verbindt je eerst met je eigen gevoelens voordat je op haatspraak reageert. Luister vervolgens op een empathische wijze naar degene die haatzaaiende taal uit.
Reageer door oprecht je eigen bedoelingen, waarnemingen, gevoelens en behoeften te uiten zonder de ander te beoordelen, te beschuldigen of te veroordelen. Blijf standvastig en stevig verworteld met je eigen waarden en nodig de ander uit tot een ander perspectief. Laat je leiden door een van de ‘geheimen’ van Geweldloze Communicatie: “Een ander zal je eerder horen als hij zich het eerst gehoord voelt.”
Mens en Communicatie boeken over Geweldloze Communicatie
Mens en Communicatie is in Nederland en Vlaanderen een belangrijke voorvechter en uitgever van boeken over Geweldloze Communicatie.
Geweldloze Communicatie is een unieke aanvulling op je persoonlijke gewoonte, je diepste drijfveren helder te krijgen, moedig te leren vragen wat je wilt, conflicten op te lossen, relaties te verdiepen en wederkerig tevredenstellende oplossingen met anderen te bedenken.
Met onze boeken over persoonlijke groei en ontwikkeling kun je
- uitzonderlijke persoonlijke en professionele relaties creëren,
- anderen medelevend begrip aanbieden,
- weet je wanneer en hoe je datzelfde voor jezelf kunt vragen,
- voorkom en los je misverstanden en problemen op,
- spreek je je eigen waarheid op een heldere, krachtige manier die eerder tot harmonie leidt dan tot een conflict,
- creëer je begrip zonder dwang.
Of je nu al een tijd aan het leren bent of helemaal aan het begin staat om Geweldloze Communicatie te leren, Mens en Communicatie heeft een veelvoud aan boektitels over Geweldloze Communicatie, in het onderwijs, voor de opvoeding en op de werkplek die jou en de mensen om je heen helpen je emotionele intelligentie, interpersoonlijke en communicatieve vaardigheden te ontwikkelen.