gemiddelde leestijd ca. 8 min.
Reageren op racisme
Het is mogelijk – zelfs belangrijk – Geweldloze Communicatie te gebruiken om racisme actief empathisch luisterend tegemoet te treden.
4 Manieren hoe je met compassie op racisme kunt reageren
- Focus je op luisteren om te begrijpen,
- Wees zelfverantwoordelijk voor, en let op je eigen irritaties en pijn,
- Spreek op een empathische manier die verantwoordelijkheid neemt voor je ervaring,
- Maak duidelijke verzoeken wanneer je zeker weet dat je intentie geen eis insluit.
Wat zijn de onderliggende oorzaken van racisme?
Racisme – openlijk onomwonden en subtiel, projecterend en verinnerlijkend – heeft meerdere en complexe oorzaken. Deze omvatten
- Mentale conditionering afkomstig van familie of racistische elementen in de samenleving.
- Geïnstitutionaliseerd of structureel racisme dat van generatie op generatie wordt doorgegeven en voortkomt uit machtongelijkheid.
Er is ook aanzienlijk bewijs uit het veld van bewustzijnsstudies dat het menselijke bewustzijn groeit en evolueert van een kleinere naar een bredere cirkel van zorg en aandacht. Met andere woorden wie we als ‘wij’ of ‘ons’ beschouwen – de cirkel die we moreel gezien waardig achten – en die groeit en zich uitbreidt naarmate ons bewustzijn en besef dienovereenkomstig meegroeien.
De vier cirkels van wie we waardig achten
Een manier om dit – in termen van wie we waardig achten – te beschrijven is, dat het menselijk bewustzijn groeit van
- egocentrisch (alleen bezorgd om mij) naar
- etnocentrisch (alleen mensen die op me lijken) naar
- sociocentrisch (alleen mensen uit mijn samenleving) naar
- universeel-centrisch (alle mensen) en daarbuiten alle levende wezens.
Met andere woorden wanneer onze medelevende omarming groeit, groeien de cirkels exponentieel.
Vanuit dit perspectief zou iemand met racistische opvattingen zich op een etnocentrisch (of lager) niveau van bewustzijnsontwikkeling bevinden. Dit is niet bedoeld als een diagnose, aangezien Geweldloze Communicatie leert dat mensen niet alleen heel complex zijn, maar ook dynamisch en niet statisch. We willen mensen niet in hokjes plaatsen. De bedoeling is, het te begrijpen en de vaardigheden gebruiken die we tot onze beschikking hebben.
Wanneer je mensen uit je cirkel van zorg en bezorgdheid uitsluit en ze ‘anders’ maak, wordt het eenvoudiger om je eigen angsten en gebreken op hen te projecteren en verantwoordelijkheid te vermijden door zondebokken te benoemen en ze te gebruiken. Het is daarom niet zo moeilijk de behoeften te zien waar iemand met racistische opvattingen mogelijk naar verlangt: economische zekerheid, fysieke veiligheid, gemoedsrust door voorspelbaarheid.
Strategieën vanuit racistisch perspectief
Helaas veroorzaken strategieën vanuit een racistisch perspectief niet alleen meer pijn en lijden in de wereld vanwege hun (vaak gewelddadige) uitsluitingsmethoden, ze resulteren ook in omstandigheden die bijna garanderen dat die behoeften niet zullen worden vervuld.
Beseffen dat iemand, die racistische opvattingen aanhangt, zich gewoon nog niet op het niveau van ‘universele zorg’ bevindt is gewoon bedoeld om je te helpen enkele van de onderliggende oorzaken van racisme en de subtiele en complexe dynamiek van projectie – en het tot zondebok maken – te begrijpen.
De beste manier waarop ik begrip van anderen kan ontvangen, is door anderen ook begrip te geven. Als ik wil dat ze mijn eigen behoeften en gevoelens horen, moet ik me eerst in hen kunnen verplaatsen.
Hoe beïnvloedt racisme onze samenleving?
Racisme beïnvloedt onze samenleving op talloze manieren.
Het in stand houden van racisme is als het planten van zaden die een vreselijke bittere oogst opleveren.
Elke manier van denken, spreken of handelen die verdeeldheid zaait, zal alleen maar meer van hetzelfde voortbrengen.
Geweldloze Communicatie leert dat, elke keer als je probeert je eigen behoeften ten koste van die van anderen te vervullen, je eigen behoeften op de lange termijn ook niet vervuld zullen worden. Elke keer dat je een ‘win-verlies’ situatie creëert, zal je ook op de lange termijn blijven verliezen. Dit komt omdat iedereen onderling wederkerig met elkaar verbonden, en van elkaar afhankelijk is.
Bovendien heeft verinnerlijkt racisme een negatieve invloed op het zelfrespect en als gevolg daarvan op andere maatstaven voor een hoogwaardig leven, zoals opleidingsresultaten en respectvolle relaties.
En vanuit een groter perspectief is een minder rechtvaardige samenleving minder duurzaam, al was het maar omdat mensen zich aan hun slechte behandeling zullen storen. Mensen verlangen naar zorg(vuldigheid), waardigheid, veiligheid en vrijheid – en elke samenleving die dat niet biedt, zal op de lange termijn minder stabiel zijn dan een samenleving die dat wel doet.
“Het in stand houden van racisme is als het planten van zaden die een vreselijke bittere oogst opleveren.”
Gewelddadige communicatie: hoe racistische communicatie ons beïnvloedt
Het is bijna onmogelijk om alle gevolgen van gewelddadige communicatie te catalogiseren en op welke wijze racistische communicatie ons beïnvloedt.
Racistische communicatie treft ons echter zowel aan de ontvangende als aan de sprekende kant.
Als iemand zelfs maar aan iemand denkt in termen die mensonterend zijn, voegt hij of zij al meer geweld toe aan de wereld!
Soms kan het subtiel zijn of als een grap beginnen, maar uiteindelijk kan het iemand ongevoelig maken voor het feit dat hij het over mensen heeft met gevoelens en behoeften.
Wanneer iemand zich bewust of onbewust bezighoudt met racistische overtuigingen, gedachten, taal en gedrag, ondermijnt dit zijn eigen menselijkheid, zijn eigen menselijk potentieel om te leven vanuit een plek van respect, mededogen, begrip, acceptatie en andere hoogstaande menselijke beweegredenen.
De effecten van het ontvangen van racistische taal zullen van persoon tot persoon en van context tot context verschillen. Voor sommigen zal het angst en verschikking opwekken; voor anderen woede en voor weer anderen een gevoel van ongeloof en hoon. De enige veilige veralgemenisering is, dat racisme in het taalgebruik ons individueel en collectief verzwakt en bijdraagt aan het uitrafelen van ons collectieve sociale weefsel.
Hoe kun je Geweldloze Communicatie gebruiken om te reageren op racisme en discriminatie?
Je kunt het leerproces meteen starten door je aan te melden voor een gratis online leertraject, waarbij inspiratie en leerplezier voorop staan.
Over racisme praten op een medelevende manier
Hoe versterk je je medelevende communicatieve vaardigheden. Wat zou een Geweldloze Communicatie manier zijn om over racisme te praten?
Racisme is een onderwerp dat het beste op een directe en openhartige manier kan worden benaderd.
Als bestanddeel van onze samenleving, bestaan er voor mensen van verschillende kleur en afkomst voor- en nadelen; het concept van ‘privileges’.
Wanneer de term ‘privileges’ als zelfstandig naamwoord gebruikt wordt, verwijst het naar een subtiel en openlijk patroon van speciale rechten, voordelen en voorkeursbehandelingen op basis van kenmerken die onafhankelijk zijn van wat iemand heeft gezegd, gedaan of verdiend.
De onzichtbare privileges van onze samenleving
De term ‘geprivilegieerd’ als bijvoeglijk naamwoord kan gemakkelijk worden bedoeld of ontvangen als een label of als een oordeel. Geweldloze Communicatie wil je op een behoedzame wijze hier bewust van maken, zodat je taal kunt gebruiken die verbinding bevordert in plaats van ontmoedigt.
Een kenmerk van wat privilege genoemd wordt is, dat het voor degenen die het hebben onzichtbaar is.
Geweldloze Communicatie heeft de intentie dat je met empathie oprecht naar de ervaringen van anderen luistert, zelfs – of vooral – als het moeilijk voor je is om je te verbinden.
Op een Geweldloze Communicatie manier over racisme praten betekent dat je duidelijke waarnemingen gebruikt – evaluaties, oordelen, kritiek en interpretaties terzijde latend – samen met een kwetsbare onthulling van je gevoelens en behoeften, gevolgd door een duidelijk verzoek van wat je van de ander zou willen dat hij doet.
Geweldloze Communicatie leert je om je eerst te focussen op de verbinding voordat je naar een oplossing of uitkomst gaat.
Dus, wanneer je je Geweldloze Communicatie vaardigheden gebruikt om over racisme te praten:
- Focus je op luisteren om te begrijpen,
- Wees zelfverantwoordelijk voor en let op je eigen irritaties en pijn,
- Spreek op een empathische manier die verantwoordelijkheid neemt voor je ervaring,
- Maak duidelijke verzoeken wanneer je zeker weet dat je intentie geen eis insluit.
Racisme actief en empathisch luisterend tegemoet treden
Het is mogelijk – zelfs belangrijk – Geweldloze Communicatie te gebruiken om racisme actief empathisch luisterend tegemoet te treden.
Bij Geweldloze Communicatie gaat het tenslotte niet om aardig zijn. Het gaat erom oprecht te zijn – kwetsbaar, transparant – op een manier die ook zelfredzaam en zelfverantwoordelijk is.
Soms moet je iemand aanspreken of iets onder de aandacht brengen van, wat ze zeggen of doen pijnlijk is en niet overeenkomt met je eigen waarden.
Iemand tegemoet treden is niet zonder risico.
Dus hoe word je gehoord door iemand die gedrag vertoont dat je racistisch zou noemen?
Elke situatie is anders
Er bestaat echter een gezegde dat op elke situatie van toepassing is: “Niemand geeft erom hoeveel je weet, totdat ze weten hoeveel je om hen geeft.”
Als je respect kunt hebben voor de ander, zelfs als je zijn geloofsstructuren en gedrag afkeurt, is de kans groter dat je de ander bereikt. En zelfs dit lijkt bijna onmogelijk – vooral in het heetst van de strijd! Kun je je eigen gedrag herprogrammeren om zorg te tonen voor de mens achter het gedrag dat zo pijnlijk is?
Als de ander ook maar een klein beetje de indruk heeft dat je het begrijpt – waarbij begrijpen niet betekent dat je het ermee eens bent – dan krijg je ingang tot veel meer dialogen. Zodra je toegang hebt, kan je je Geweldloze Communicatie vaardigheden gebruiken om de racistische overtuigingen en het racistische gedrag het hoofd te bieden.
Nadat je empathie getoond hebt, waarin de ander enig begrip krijgt, kan jij je oprecht uiten over de pijn die in je wordt opgewekt als je bepaalde woorden hoort of bepaald gedrag ziet.
Kwetsbaarheid tonen
Door kwetsbaarheid te tonen en oprecht over je pijn te spreken – en vragen over ‘goed’ en ‘fout’ buiten deze dialoog te laten – is de kans veel groter dat je wordt gehoord en iemands hart zal bereiken op een manier die ertoe kan leiden dat ze heroverwegen, of meer gaan openstaan voor die bewustzijnsverschuiving om de cirkel te verruimen van wie zij als ‘wij’ of ‘ons’ beschouwen.
"Ik geloof dat ongewapende waarheid en onvoorwaardelijke liefde in werkelijkheid het laatste woord zullen hebben."
Marshall Rosenberg over verantwoorde racistisch-etnische relaties
Marshall Rosenberg was actief betrokken bij de burgerrechtenbeweging van de jaren zestig in de Verenigde Staten.
Hij was fan van Dr. Martin Luther King, Jr. en zag, net als hij, het potentieel van mensen die systemen en structuren creëren om mensen te bevrijden, te ondersteunen en te machtigen.
Marshall Rosenberg zag ook hoe kortzichtigheid en het gebrek aan perspectief mensen en groepen ervan weerhielden, het potentieel voor verbinding en wederzijds begrip te laten uitgroeien tot een gevoel van wederkerige zorg.
Hij zag het gevaar dat mensen elkaar blijven ontmenselijken en hoe dat verder kan leiden tot fysiek geweld.
Mens en Communicatie boeken over Geweldloze Communicatie
Mens en Communicatie is in Nederland en Vlaanderen een belangrijke voorvechter en uitgever van boeken over Geweldloze Communicatie.
Geweldloze Communicatie is een unieke aanvulling op je persoonlijke gewoonte, je diepste drijfveren helder te krijgen, moedig te leren vragen wat je wilt, conflicten op te lossen, relaties te verdiepen en wederkerig tevredenstellende oplossingen met anderen te bedenken.
Met onze boeken over persoonlijke groei en ontwikkeling kun je
- uitzonderlijke persoonlijke en professionele relaties creëren,
- anderen medelevend begrip aanbieden,
- weet je wanneer en hoe je datzelfde voor jezelf kunt vragen,
- voorkom en los je misverstanden en problemen op,
- spreek je je eigen waarheid op een heldere, krachtige manier die eerder tot harmonie leidt dan tot een conflict,
- creëer je begrip zonder dwang.
Of je nu al een tijd aan het leren bent of helemaal aan het begin staat om Geweldloze Communicatie te leren, Mens en Communicatie heeft een veelvoud aan boektitels over Geweldloze Communicatie, in het onderwijs, voor de opvoeding en op de werkplek die jou en de mensen om je heen helpen je emotionele intelligentie, interpersoonlijke en communicatieve vaardigheden te ontwikkelen.