gemiddelde leestijd ca. 7 min.
Verdriet en rouwverwerking
Geweldloze Communicatie biedt je handvatten en onderscheidingen om te rouwen en om verdriet voor jou en anderen op een helende en constructieve manier te verwerken.
Verdriet en rouwverwerking
- Herken en accepteer je verdriet en pijn en spreek erover.
- Neem de noodzakelijke tijd ook al duurt het uren, dagen, weken of jaren.
- Beschouw rouwen en vieren als een onderdeel van je menselijkheid.
- Bevrijd je van veroordelende gedachten, zoals wie er ‘fout’ is of ‘gelijk’ heeft.
- Blijf verbonden met je universele menselijke behoeften.
- Bekijk verdriet eerder als een bekwaamheid waarmee je kunt leren omgaan.
Geweldloze Communicatie biedt je handvatten en onderscheidingen om te rouwen en om verdriet voor jou en anderen op een helende en constructieve manier te verwerken.
De kosten van onverwerkt verdriet
Wat gebeurt er als je je verdriet niet verwerkt?
Onverwerkt verdriet nestelt zich in je lichaam en je geest. Lichaam en geest zijn immers alleen in taal gescheiden. (Beweeg maar eens je tenen. Voel je ze? Je geest is daar beneden! Je hersenen zijn een fysiek orgaan, maar je zenuwstelsel beslaat je hele lichaam.)
Als je onverwerkt verdriet hebt, voelt het lopen voor je zwaarder, je voelt je terneergeslagen, bijna alsof een donkere wolk je overal volgt waar je ook heen gaat.
Onverwerkt verdriet zorgt er ook voor dat je minder open staat voor de natuurlijke schoonheid van de wereld om je heen en van de mensen die je omringen.
Gekwetste mensen, kwetsen mensen
Er is een gezegde dat stelt ‘gekwetste mensen, kwetsen mensen’.
En dat is de tragedie van een afstandelijke, van het leven vervreemde denkwijze en taalgebruik (het tegenovergestelde van Geweldloze Communicatie)
Wanneer je liefde en steun het meest nodig hebt – met andere woorden wanneer je je het meest gekwetst voelt – neig je er meestal naar toe om op een manier te handelen die het minst waarschijnlijk maakt dat je de liefde en steun zal ontvangen die je op dat moment nodig hebt.
Wanneer je je het meest gekwetst voelt, neig je ertoe om uit te halen of om je terug te trekken. Een groot deel wordt veroorzaakt door onverwerkt verdriet.
Mensen die zich gekwetst voelen, kwetsen mensen omdat er veel onverwerkt verdriet in hen leeft, dat zeer omvangrijk kan zijn bovenop het feit dat ze een kort lontje hebben en opvliegend zijn.
Als je je verdriet niet verwerkt, zal je minder in staat zijn voor jezelf te zorgen en kunnen je relaties beschadigd raken.
Bij verdriet is rouwverwerking heel belangrijk, somberheid of verlies, ook al duurt het uren, dagen, weken of jaren. Laat je door je gevoelens leiden wanneer je het rouwproces kan verlaten.
Waarom een rouwproces belangrijk is
Een van de redenen waarom de meeste mensen rouwen vermijden, is dat het ongemakkelijk aanvoelt.
Het is echter net zo’n menselijke bezigheid als bruiloften vieren, deelnemen aan begrafenissen, eten, praten en contact maken met andere mensen.
Kortom, vieren en rouwen is onderdeel van je menselijkheid.
Hoewel het ongemakkelijk aanvoelt, creëer je innerlijk meer ruimte als je jezelf toestaat om aan een rouwproces te beginnen, opdat je later weer meer vreugde kunt ervaren.
Je vermogen tot vreugde wordt beperkt door je vermogen om te rouwen, of wordt erdoor ondersteund.
Wanneer je jezelf bevrijdt van de zwaarmoedigheid van onverwerkt verdriet, maak je veel geestelijke en emotionele energie vrij voor andere dingen die ook belangrijk zijn.
Ongezonde manieren om met rouw en verlies om te gaan
Wat is het verschil tussen rouw verwerken en zelfmedelijden?
Ten eerste is zelfmedelijden geen waarneming. Het is een subjectieve beoordeling van wat iemand doet. Er zit een oordeel in. Maar wat mensen zelfmedelijden noemen, is vastzitten in verdriet op een manier die geen voortgang of doorbraak biedt.
Er zijn veel redenen waarom je het fenomeen – dat zelfmedelijden genoemd wordt – kunt zien. In sommige gevallen bestaat de mogelijkheid dat degene die zelfmedelijden toont, het verhaal wil versterken dat hij of zij heeft. Eén punt dat zij mogelijk willen bereiken, is dat ze – althans in hun eigen beleving – hun gelijk bevestigd zien.
Je gelijk bevestigd zien is geen universele menselijke behoefte, maar onder gelijk krijgen liggen zoveel andere mogelijke behoeften. In sommige gevallen is het erkenning of zelferkenning. Maar zoals het soms gebeurt, raak je gehecht aan een verhaal waarin je terecht voelt wat je voelt, omdat je merkt dat anderen je tot een slachtoffer maken.
“Sommige mensen genezen niet omdat ze zich identificeren met hun gekwetst zijn.“
–Carolyn Myss
In 1988 bedacht Carolyn Myss de term ‘woundology’ als naam voor haar theorie dat sommige mensen niet genezen omdat ze zich identificeren met hun gekwetst zijn. Ze houden van de aandacht die ze krijgen en willen dat niet opgeven Alhoewel ‘gekwetst zijn’ geen Geweldloze Communicatie term is, wordt het in dit artikel gebruikt om duidelijkheid te scheppen in deze beschouwing over zelfmedelijden.
Het is mogelijk dat iemand, die een trauma heeft beleefd, zich eraan kan hechten als onderdeel van zijn identiteit, en die kwetsing of pijn vervolgens kan gebruiken om te proberen macht te krijgen in sociale situaties: “Je kunt me niet tegenspreken. Ik ben tenslotte degene die meer lijdt!” Dat is een voorbeeld van ‘woundology’, dat lijkt op wat de meeste mensen zelfmedelijden noemen, alhoewel er veel variaties zijn.
Het grootste verschil tussen zelfmedelijden en rouwen begint op het niveau van inzichtelijkheid. Bij een rouwproces wil je het verdriet doorleven en verwerken in plaats van op een plek van gekwetst zijn te willen blijven om een bepaald standpunt van jezelf of van iemand anders te bewijzen.
Rouwverwerking gaat niet over je aan een verhaal hechten. Bij rouwverwerking sta je jezelf toe om de gevoelens te voelen die je voelt, of het nu verdriet, teleurstelling, spijt of vrees is. Je beleeft ze en laat ze door je heen gaan. Je hecht je niet aan ze, je duwt ze niet weg en je wilt ze niet terug als ze voorbij zijn.
Geweldloze Communicatie toepassen bij een helend rouwproces
Marshall Rosenberg had het altijd óver een met het leven verbonden rouwproces en verdrietverwerking. Een afstandelijk, van het leven vervreemd rouwproces en verdrietverwerking gebeurt wanneer je verbonden bent met veroordelende gedachten over wie er ‘fout’ was of wie ‘schuld’ had. Ondanks de gevoelens ben je verbonden met het verhaal over wiens schuld het is of was. Vanuit deze denkwijze is het heel eenvoudig om vervolgens te (be)straffen of op zoek te gaan naar een vorm van wraak of vergelding. Gekwetste mensen, kwetsen mensen, weet je nog?
Stel, dat je van plan bent om op een enthousiaste manier een bijdrage te leveren aan een project of activiteit. Achteraf vertelt iemand je dat je pogingen het tegenovergestelde hebben opgeleverd. Als dit gebeurt kan je veel verdriet en teleurstelling voelen.
Als je met een levensverbonden houding rouwt sta je jezelf toe de teleurstelling en het verdriet te voelen en blijf je erbij aanwezig, tegelijkertijd zorg je ervoor dat je ook verbonden bent met de behoefte aan bijdragen. Je kan dan rouwen of betreuren dat in deze specifieke omstandigheid je niet geslaagd bent in je poging om bij te dragen. Als je daarbij blijft, kan je het punt bereiken waarop je duidelijk beseft dat je onderscheid kan maken tussen het verdriet of de pijn over de onvervulde behoefte èn de schoonheid van de behoefte zelf.
De behoefte zelf – de drijfveer die ‘bijdragen aan’ wordt genoemd – is een fantastische energie. Het gebeurde in deze situatie gewoon dat je behoefte om bij te dragen niet werd vervuld, dus voel je teleurstelling en verdriet. Dat is een voorbeeld van met het leven verbonden rouwen. Je ervaart je gevoelens maar blijft verbonden met de diepere behoeften in plaats van te blijven vastzitten in een veroordelende of beschuldigende denkwijze.
Een van de drempels voor het opstarten van rouwverwerking is de vrees dat het nooit zal eindigen. Het stroomt echter en gaat verder, maar het kan weer terugkomen en bied je de kans om er weer over te rouwen.
In plaats van om iets te doen, kan je verdriet meer zien als een bekwaamheid. Je bekwaamheid tot verdriet stelt je in staat om emotionele energie op een helende manier af te voeren in plaats van deze op te slaan in je hele zijn, terwijl je je tegelijkertijd openstelt voor meer vreugde.
Hoe kun je Geweldloze Communicatie gebruiken om verdriet te verwerken en aan een helend rouwproces te beginnen?
Je kunt het leerproces meteen starten door je aan te melden voor een gratis online leertraject, waarbij inspiratie en leerplezier voorop staan.
Marshall Rosenberg over Geweldloze Communicatie, rouwen en verdriet
Marshall Rosenberg begreep dat rouwen en vieren eigenlijk verschillende kanten van dezelfde medaille zijn. Waarom? Omdat er geen verdriet en droefheid zou zijn als er niet iets moois tegenover stond dat je mist of dat verloren is gegaan,
Wanneer je iemand verliest van we je houdt, is de reden van dit verdriet het verlies van de schoonheid van die relatie. Een geliefd huisdier, een plek die verloren is gegaan door een natuurramp of oorlog of een ander groot verlies in je leven zijn allemaal redenen dat je verdriet voelt, juist omdat er zoiets moois en wonderbaars was aan datgene wat je verloren hebt of dat veranderd is.
Marshall Rosenberg leerde dat door verbonden te blijven met de universele menselijke behoeften, je de oude gewoonten van schuld, beschuldigen, wrok en verbroken verbindingen kan vermijden.
Samenvatting
Bij verdriet is rouwverwerking heel belangrijk. Neem hiervoor de noodzakelijke tijd ook al duurt het uren, dagen, weken of jaren. Laat je door je gevoelens leiden wanneer je het rouwproces kan verlaten. Een helende rouwverwerking kan pas beginnen als je toegeeft dat je om iets rouwt en dat je de pijn en het verdriet dat ermee samengaat accepteert.
In plaats van actie te ondernemen om het rouwen tegen te gaan kun je rouwen – net als vieren – als natuurlijk onderdeel van je menselijkheid beschouwen. Je van veroordelende gedachten bevrijden – zoals wie er ‘fout’ is en wie ‘gelijk’ heeft – is de eerste stap naar verdrietverwerking. Terwijl je bezig bent met het rouwproces of de verdrietverwerking probeer je te achterhalen welke van je universele menselijke behoeften onvervuld zijn.
Bekijk verdriet en rouw eens vanuit een andere invalshoek en zie het eerder als een bekwaamheid waar je mee kunt leren omgaan
Mens en Communicatie boeken over Geweldloze Communicatie
Mens en Communicatie is in Nederland en Vlaanderen een belangrijke voorvechter en uitgever van boeken over Geweldloze Communicatie.
Geweldloze Communicatie is een unieke aanvulling op je persoonlijke gewoonte, je diepste drijfveren helder te krijgen, moedig te leren vragen wat je wilt, conflicten op te lossen, relaties te verdiepen en wederkerig tevredenstellende oplossingen met anderen te bedenken.
Met onze boeken over persoonlijke groei en ontwikkeling kun je
- uitzonderlijke persoonlijke en professionele relaties creëren,
- anderen medelevend begrip aanbieden,
- weet je wanneer en hoe je datzelfde voor jezelf kunt vragen,
- voorkom en los je misverstanden en problemen op,
- spreek je je eigen waarheid op een heldere, krachtige manier die eerder tot harmonie leidt dan tot een conflict,
- creëer je begrip zonder dwang.
Of je nu al een tijd aan het leren bent of helemaal aan het begin staat om Geweldloze Communicatie te leren, Mens en Communicatie heeft een veelvoud aan boektitels over Geweldloze Communicatie, in het onderwijs, voor de opvoeding en op de werkplek die jou en de mensen om je heen helpen je emotionele intelligentie, interpersoonlijke en communicatieve vaardigheden te ontwikkelen.