Het proces van
rouwen en vieren

Rouwen en vieren met Geweldloze Communicatie

Rouwen en vieren zijn binnen Geweldloze Communicatie processen die je kan gebruiken om je uit een spiraal van beschuldigen en straffen te halen. Deze processen helpen je het spel – van wie er fout is en wat niet juist is aan een situatie – te herkennen en achter je te laten.

Iedereen speelt dit spel elke minuut van de dag omdat het onderdeel van ons taalgebruik is. “Hij deed toch niets verkeerds.”, “Zij had geen andere keuze.”, “Wat hadden zij anders kunnen doen.”, “Ik moest dit doen.”

De gevoelens die ontstaan bij beschuldigen en bestraffen zijn boosheid, neergeslagenheid, schaamte en schuld. Deze gevoelens worden gestimuleerd door hoe je over jezelf denkt en het verhaal dat je over jezelf vertelt. Het is enorm lastig je behoeften te vervullen als je in het beschuldigen van anderen blijft steken, straffen probeert te ontlopen om je afwisselend boos, neergeslagen, beschaamd of schuldig te voelen. Anderen zullen dit vermoedelijk zelf ook als moeilijk ervaren.

Het proces van vieren

Als je van een gesprek met iemand genoten hebt, vier je de behoeften die vervuld werden. Denk eens terug welke specifieke waarnemingen je in verband met het gesprek kan maken, wat je nu voelt als je terugdenkt aan de situatie en uit welke vervulde behoeften je gevoelens voortkomen.

Dit is een oefening in de tegenwoordige tijd en geen onderzoek naar je gevoelens en behoeften tijdens het gesprek. Als je weet welk deel van het gesprek je wilt vieren, vraag jezelf dan: “Hoe voel ik me nu en welke behoeften van mij zijn vervuld als ik dit voel?” Vieren is een manier om te leren voelen wat je bij het vervullen van je behoeften ervaart. Wanneer je over een gebeurtenis uit het verleden nadenkt, gebeurt er ook iets fysieks in je lichaam.

Bovendien leer je tegelijk ook hoe je in toekomstige, identieke situaties je behoeften kan vervullen. Het vieren verbind je met je behoeften die vervuld zijn. Dit is de kern van dankbaar zijn voor wat je samen met anderen doet om een wereld naar jouw waarden te creëren. Het proces leidt je naar een actief bewustzijn van wat jouw behoeften vervult en richt je geest op het zoeken naar meer van hetzelfde.

Het proces van rouwen

Op dezelfde manier leidt het proces van rouwen ook tot leren, behalve dat het zich richt op de facetten van je ervaringen met onvervulde behoeften.

Stel, je stond op het werk met enkele collega’s bij het koffieapparaat. Ze hadden het over de gebruikelijke roddel. Je voelde je niet op je gemak met wat er gaande was, echter innerlijk had je ook geen helderheid van wat je er niet leuk aan vond. Je was eveneens ongelukkig over het feit dat je zweeg, maar je kon ook niets bedenken wat je had kunnen zeggen.

Hierbij kan het proces van rouwen nuttig zijn. Je zou je bij voorkeur – via het proces van zelfempathie – meteen of zo snel mogelijk kunnen verbinden met wat je voelde en met de behoefte die niet vervuld werd. Deze verbinding is een wijze van rouwen omdat je niet reageerde zoals je graag had gewild.

Wanneer je je verbindt met de behoefte die niet vervuld werd, weet je dat je in verbinding staat met de behoefte die je wel wenste te vervullen. Ook hierbij gaat je geest op zoek naar strategieën om die behoefte te vervullen. Onbewust kan je dan in je fantasie een rollenspel spelen of met een ‘oefenmaatje’ oefenen hoe je wel had willen reageren.

Oefening baart kunst

Door regelmatig het proces van vieren en rouwen te oefenen vertrouw je als het nodig is erop dat je kan spreken en antwoorden zoals je graag zou willen, ongeacht de reacties die je oproept.

In situaties die je prikkelen zijn er vaak enkele leercycli nodig om de vaardigheid te ontwikkelen vanuit je authentieke behoeften te reageren. Je zou dit leerproces goed kunnen oefenen als vrienden, collega’s of familieleden bijvoorbeeld grappen over bepaalde bevolkingsgroepen of seksuele geaardheid vertellen, die je als gênant ervaart om naar te luisteren.

Als je na deze ervaringen het proces van rouwen gebruikt, zal je er langzaam maar gestaag vertrouwen in krijgen dat je op een manier kan reageren die in overeenstemming is met je waarden en dat je tegelijk de relatie kan handhaven met degene die de grap vertelt. Het is echter noodzakelijk dit proces vaak te herhalen om over het bewustzijn en de vaardigheid te beschikken je steeds weer met jezelf te verbinden.

Evenzo kan het een tijdje duren om voldoende zelfvertrouwen te ontwikkelen om op reacties van anderen op een manier te reageren zoals je het graag zou willen.