Afbeelding van Freepik
gemiddelde leestijd ca. 5 min.
Zelfsturend leren en technologie in verbinding
De WGBV+ formule
25 september 2024
Inleiding
In het hedendaagse onderwijs is digitalisatie en ICT niet meer weg te denken en neemt een steeds belangrijkere rol in. Het is echter ook belangrijk te onthouden dat technologie slechts een hulpmiddel is. Het echte verschil wordt gemaakt op welke wijze deze technologie leerlingen en leerkrachten ondersteunt om hun volledig potentieel te ontplooien. In deze serie artikelen verken ik hoe Geweldloze Communicatie (GC) – in samenwerking met digitalisatie en ICT – kan bijdragen aan een rijke en verbindende leeromgeving, waarin zowel leerkrachten als leerlingen hun eigen koers kunnen bepalen om de leerdoelstellingen te behalen.
Zelfsturend leren en de rol van GC
In het boek Van conflict naar verbinding wordt de WGBV-formule geïntroduceerd, die staat voor Waarnemen, Gevoelens, Behoeften en Verzoeken. In De Veilige Klas voeg ik een extra dimensie toe: Empathie. Dit noem ik de WGBV+ formule. Deze formule benadrukt de kracht van empathie als verbindende kracht die essentieel is voor een veilige en ondersteunende leeromgeving.
Wanneer we ons richten op het verduidelijken van wat wordt waargenomen, gevoeld en nodig is, in plaats van op het diagnosticeren en oordelen, ontdekken we de diepte van ons eigen mededogen.
Sterke kanten van zelfsturend leren
Een van de grootste voordelen van zelfsturend leren is dat het leerlingen meer autonomie en eigenaarschap biedt. Door zelf de controle over hun leerproces te nemen, ontwikkelen zij vaardigheden zoals zelfdiscipline, kritisch denken en zelfreflectie. Deze vaardigheden zijn niet alleen nuttig in de schoolomgeving, maar ook essentieel voor succes in de toekomst. Daarnaast kunnen leerlingen in hun eigen tempo leren, wat hun motivatie en betrokkenheid bij het leerproces vergroot.
Valkuilen van zelfsturend leren
Hoewel zelfsturend leren veel voordelen biedt, kan het ook valkuilen bevatten. Niet alle leerlingen hebben van nature de vaardigheden om hun leerproces goed te plannen en te organiseren. Dit kan leiden tot frustratie of een gebrek aan voortgang. Daarnaast kunnen leerkrachten overbelast raken door de veranderende rol die zij moeten vervullen, waarbij zij een evenwicht moeten vinden tussen het geven van autonomie en het bieden van voldoende begeleiding als gids. Een andere uitdaging is ongelijkheid in toegang tot digitale middelen, waardoor niet alle leerlingen dezelfde mogelijkheden hebben om zelfsturend te leren.
De verbindende rol van Geweldloze Communicatie
Geweldloze Communicatie (GC) biedt een krachtige oplossing om de uitdagingen van zelfsturend leren aan te pakken, zowel voor leerkrachten als leerlingen. GC biedt leerkrachten handvatten om helder te communiceren en empathie te tonen voor de behoeften en gevoelens van hun leerlingen. Dit zorgt ervoor dat leerkrachten in staat zijn om begeleiding te bieden zonder de autonomie van de leerlingen te ondermijnen.
Leerkrachten kunnen de WGBV+ formule gebruiken om hun leerlingen te helpen bij het benoemen en herkennen van hun eigen leerbehoeften, waardoor ze meer eigenaarschap over hun leerproces krijgen. Door gevoelens en behoeften te erkennen, kunnen leerkrachten beter inspelen op de emotionele behoeften van leerlingen, wat cruciaal is voor het succes van zelfsturend leren.
GC draagt ook bij aan een balans tussen autonomie en begeleiding. Het stelt leerkrachten in staat om hun leerlingen te ondersteunen door gerichte vragen te stellen, reflectie aan te moedigen en duidelijke, niet-oordelende feedback te geven. Dit helpt leerlingen om zelfsturend te leren, zonder het gevoel te hebben dat ze er alleen voor staan. Bovendien kan GC bijdragen aan een cultuur van samenwerking, waarbij concurrentie tussen leerlingen plaatsmaakt voor een gezamenlijke leerervaring.
De WGBV+ Formule in digitale contexten
De kracht van zelfsturend leren ligt niet alleen in de autonomie van de leerling, maar vooral in de balans tussen vrijheid en begeleiding. GC helpt leerkrachten om die balans te vinden, waarbij zij hun leerlingen ondersteunen in het maken van keuzes die passen bij hun leerbehoeften. Technologie kan hierbij een belangrijke, ondersteunende rol spelen.
Nu we de rol van zelfsturend leren en GC hebben verkend, wil ik toelichten hoe de WGBV+ formule kan worden toegepast in digitale contexten. De digitale wereld biedt vele mogelijkheden om verbinding te versterken en leerlingen actief te betrekken bij hun leerproces. Met de juiste tools en een focus op empathie kan de WGBV+ formule de digitale leeromgeving omvormen tot een ruimte waarin communicatie, begrip en samenwerking centraal staan.
Met digitale tools zoals Google Classroom, Padlet, of Microsoft Teams kunnen leerkrachten en leerlingen samenwerken en feedback uitwisselen. Deze tools bieden ruimte voor interactie, maar door de WGBV+ formule toe te passen, wordt deze interactie meer dan alleen praktisch. Waarnemen zonder oordeel, gevoelens erkennen, behoeften herkennen, en heldere verzoeken doen, kunnen via digitale middelen net zo goed worden gecommuniceerd als in een fysieke klas.
Waarnemen zonder oordeel in digitale contexten betekent bijvoorbeeld dat leerkrachten en leerlingen helder en feitelijk beschrijven wat er gebeurt tijdens een online les of samenwerking zonder aannames of conclusies te trekken. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast in feedbacksystemen of in online groepsdiscussies.
Gevoelens erkennen kan eenvoudig geïntegreerd worden door ruimte te creëren voor reflectie in digitale opdrachten, zoals een wekelijkse check-in waarin leerlingen hun ervaringen delen. Tools zoals Seesaw kunnen worden gebruikt om leerlingen in hun eigen woorden te laten vertellen wat ze voelen, zowel in relatie tot het leerproces als hun interactie met anderen.
Behoeften herkennen en verzoeken helder formuleren komt tot leven wanneer leerlingen leren om specifiek en duidelijk te communiceren wat ze nodig hebben om hun leerdoelen te bereiken. Dit kan via chat of feedbackkanalen, waarin leerlingen bijvoorbeeld vragen kunnen stellen over opdrachten of hulp kunnen vragen bij moeilijkheden.
Ten slotte is empathie de bindende kracht die de digitale leeromgeving levendig houdt. Empathie betekent niet alleen luisteren, maar ook actief proberen te begrijpen wat de ander nodig heeft, en dat kan net zo goed via digitale middelen. Door bijvoorbeeld online gesprekken te modereren met een focus op luisteren en begrijpen, kunnen leerkrachten en leerlingen een ondersteunende en samenwerkende omgeving creëren, zelfs op afstand.
Afsluiting
Dit artikel is geschreven ter inspiratie, met als doel ideeën en perspectieven aan te reiken voor het integreren van de WGBV+ formule in de digitale leeromgeving. Voor technische ondersteuning zijn er veel bedrijven en organisaties die gespecialiseerd zijn in de implementatie van digitale tools in het onderwijs. Wat betreft spellen en activiteiten om met de WGBV+ formule aan de slag te gaan, bieden de boeken De Veilige Klas, Respectvolle Ouders, Respectvolle Kinderen en Het Project Giraffendroom een schat aan inspiratie. Veel van deze activiteiten kunnen eenvoudig worden gedigitaliseerd voor gebruik in de klas.
De WGBV+ formule biedt leerkrachten niet alleen een diepere verbinding met hun leerlingen, maar kan ook effectief bijdragen aan het behalen van de opgelegde leerdoelstellingen. Door de nadruk te leggen op empathie en samenwerking, kan het leerproces op natuurlijke wijze worden bevorderd. In een volgend artikel zal ik verder ingaan op hoe de WGBV+ formule een krachtige ondersteuning biedt voor het behalen van leerdoelen en hoe het leerkrachten helpt om hun onderwijsdoelen eenvoudiger te bereiken.
Een greep uit onze bibliotheek
Mens en Communicatie boeken over Geweldloze Communicatie
Mens en Communicatie is in Nederland en Vlaanderen een toonaangevende boodschapper en uitgever van boeken over Geweldloze Communicatie.
Geweldloze Communicatie leren gebruiken in je dagelijkse communicatie kan je helpen helende innerlijke dialogen te voeren, evenals effectievere, empathische communicatie met anderen.
Stel je voor dat je de kracht van communicatie consequent kunt gebruiken om een dieper niveau van je wezen uit te drukken, en om consequent in staat te zijn contact met anderen te maken op hetzelfde niveau.
Hoe positief en sterk zouden de relaties in je leven kunnen zijn met dat niveau van zelfverbinding en aandachtige helderheid over je intentie en vaardigheid?
Laat je communicatie niet iets onbewusts worden!
Gebruik de uitzonderlijke hulpmiddelen in onze Geweldloze Communicatie boeken om je te helpen een bewuste, sterke en medelevende ‘spreker’ te worden.